Nhà Cổ Đức An Hội An – tiệm thuốc bắc xưa cũ, nơi hoạt động cách mạng trong lòng Phố Cổ
Bài viết thuộc danh mục:Hội An
Một ngày nắng chói ở Hội An, lang thang từng ngóc ngách và khám phá Nhà Cổ Đức An. Một ngôi nhà cổ có tuổi đời lên đến 180 năm, và là một ngôi nhà có truyền thống cách mạng.
Khi bước chân vào nhà cổ Đức An Hội An, gợi lên cho mình cảm giác cổ kính, trầm mặc vẫn đang hiện hữu trên từng đồ vật rất đỗi giản dị của gia đình. Từ những đồ vật rất đỗi giản dị trong ngôi nhà như chiếc đèn dầu, chiếc giá để bút… đến những bộ bàn ghế, bộ tranh tứ bình cũng đã ngót nghét hàng trăm năm.
Cùng theo chân mình tìm tòi lịch sử cũng như tham quan ngôi nhà cổ này nhé.
Nhà Cổ Đức An – một ngôi nhà cổ nhỏ nằm ngay trung tâm Phố Cổ
Nhà cổ Đức An có tuổi đời gần hai thế kỷ nằm ở số 129 đường Trần Phú ở phố cổ Hội An. Là một trong những ngôi nhà cổ tiêu biểu ở Hội An.
Chữ “Đức An” – tên ngôi nhà có nghĩa là “giữ gìn đạo đức để bình an”.
Đức An cũng là tên hiệu sách do cụ tổ đời thứ 3 thành lập ở nơi đây từ cuối thế kỷ XIX. Đây là hiệu sách độc nhất, chuyên bán sách Hán Nôm và văn phòng phẩm của tỉnh Quảng Nam. Trong thời gian này, các nhà yêu nước kháng Pháp như Huỳnh Thúc Kháng, Phan Chu Trinh, Trần Quý Cáp… thường lui tới để mua và tìm đọc những cuốn sách có tư tưởng tiến bộ.
Ở lối vào có tấm biển đề 3 chữ “Phan Tông Đường” (Từ đường dòng họ Phan).
Vào những năm đầu của thế kỷ XX, phong trào yêu nước kháng Pháp diễn ra rộng khắp tỉnh Quảng Nam và cả nước. Nhà Đức An tiếp tục trở thành nơi phổ biến sách báo và văn thơ tiến bộ nhằm truyền bá chủ nghĩa yêu nước tới nhân dân và tầng lớp trí thức.
Xem thêm bài viết:
Kiến trúc của ngôi nhà cổ gần 2 thế kỷ
Mặt tiền nhà cổ Đức An Hội An là hệ thống ba cửa, ở giữa là cửa ra vào và hai bên là hai cửa sổ lớn. Cửa chính sử dụng loại cánh thấp không quá đầu người lớn, hai cửa bên dùng những tấm gỗ xếp ngang, được gọi là cửa ván xáng.
Có dạng nhà ống, có sân hiên giếng trời. Bao quanh hệ khung là tường xây gạch, mái nhà lợp ngói âm dương. với chiều dài 39 mét và chiều ngang lên tới 7 mét.
Ngôi nhà cổ này có một tầng, kết cấu ngôi nhà tương tự kiểu nhà truyền thống Hội An với kiểu hình ống kéo dài, có một khoảng sân trời ở giữa.
Phía trước hướng ra phố buôn bán, phía sau giáp sông; nhưng nay nhà chỉ còn 40m phần phía trước hướng về đường Trần Phú. Trước nhà có bố cục đăng đối với cửa đi ở giữa, hai bên là hai cửa sổ phục vụ việc buôn bán, phía trên cửa đi có hai mắt cửa là chi tiết rất điển hình của nhà cổ Hội An.
Nối giữa những lớp nhà là nhà cầu kế bên sân trời. Đây là nơi nghỉ ngơi, giải trí, đánh cờ, đọc sách, uống rượu… Các không gian liên thông không có cửa ngăn cách tạo nên sự thoáng đãng trong thị giác, giải quyết tốt vấn đề thông gió và chiếu sáng.
Đi qua gian ngoài được dùng để buôn bán là gian kế tiếp được sử dụng như một phòng khách, và là nơi thờ tự.
Kết cấu như vậy giúp nhà tận dụng nguồn ánh sáng từ tự nhiên, đưa thiên nhiên hòa quyện vào trong không gian sinh sống. Hệ thống xà, trần nhà đều bằng gỗ, được đóng dựng chắc chắn và bền vững theo thời gian dù cho hàng trăm năm trôi qua.
Một điều đặc biệt là loại gỗ dùng để dựng nhà là gỗ kiềng kiềng, loại gỗ chỉ có ở vùng đất Quảng Nam, rất thích hợp với kiểu thời tiết khắc nghiệt của mảnh đất miền Trung đầy nắng gió.
Nhớ đọc thêm:
Là nơi kết nối phong trào yêu nước thời đó
Năm 1923 một lần nữa nhà Đức An lại trở thành nơi gặp gỡ của những thanh niên trí thức yêu nước, nhiều sách báo tiến bộ vẫn được cất giấu, lưu giữ tại đây.
Tháng 10/1927 tổ chức Việt Nam Thanh niên Cách mạng Hội An được thành lập tại nhà Đức An. Ngôi nhà này là nơi ghi dấu quá trình hoạt động của Tổ chức Cách mạng thanh niên ở Hội An và tỉnh Quảng Nam
Ngược dòng lịch sử, sau sự kiện chống thuế năm 1908, nhà cổ Đức An chuyển sang bán thuốc Bắc, hòa vào việc buôn bán tấp nập cùng nhiều hiệu thuốc Bắc ở Hội An, song vẫn là điểm hẹn gặp gỡ của các chí sĩ yêu nước trong khu vực.
Vào những năm 1925 – 1926, khi phong trào yêu nước và kháng Pháp đã chuyển hướng tiến bộ hơn. Nhà cổ Đức An trở thành nơi gặp gỡ của những thanh niên và trí thức yêu nước mà nhân vật nổi bật là đồng chí Cao Hồng Lãnh (1906-2008), một người con của phố cổ Hội An.
Năm 1908, phong trào chống thuế diễn ra tại Quảng Nam và các tỉnh miền Trung thất bại. Triều đình Huế bị khủng bố, các nhà lãnh đạo bị đày ra Côn Đảo, cụ Trần Quý Cáp bị tử hình tại Khánh Hòa. Nhà sách Đức An tạm thời dừng hoạt động và chuyển sang bán thuốc bắc. Nay gian ngoài căn nhà vẫn còn quầy thuốc của những năm xưa
Trong giai đoạn đó, nhiều sách báo tiến bộ như các tác phẩm của Phan Châu Trinh, Báo Chuông Rè, Đông Pháp thời báo, Tân Thế Kỷ, Nhân Loại và đặc biệt là báo Việt Nam Hồn xuất bản tại Pháp cũng được cất giữ và lưu hành tại đây.
Nơi sinh ra của chiến sĩ cách mạng Cao Hồng Lãnh
Cùng với những nét trầm mặc ấy, Không chỉ là một địa chỉ cách mạng, nhà cổ Đức An còn tự hào sinh ra nhà yêu nước Cao Hồng Lãnh. Ông sinh năm 1906, tên thật là Phan Hải Thâm, bí danh Năm Thêm.
- Là con út đời thứ 4 trong gia đình.
- Chính ông là người chủ trì cuộc họp thành lập tổ chức Việt Nam Thanh niên Cách mạng Hội An tháng 10/1927.
- Cả cuộc đời của ông đi theo cách mạng qua các cuộc trường kỳ kháng chiến của dân tộc, giữ nhiều chức vụ trong Đảng và Nhà nước.
- Ông mất năm 2008 tại Hà Nội. Cao Hồng Lãnh là niềm tự hào của gia tộc họ Phan ở Hội An.
Ngày nay, nhà cổ Đức An đã trở thành một không gian lưu niệm đồng chí Cao Hồng Lãnh. Với nhiều hiện vật gắn với cuộc đời và sự nghiệp của nhà cách mạng lão thành được trưng bày trong tủ kính.
Điểm Độc Đáo của ngôi nhà cổ
Hệ khung gỗ nhà trước có kết cấu kiểu “chồng rường – giả thủ” và “mái chồng trụ đội” trải đều độ chịu lực và mở rộng không gian. Hệ khung này có khả năng chịu lực lớn từ tải trọng của hệ ngói âm dương.
Nhà giữa – là nơi sinh hoạt gia đình – cũng có hệ thống chồng rường nhưng là 2 mái chồng lên nhau, mái trên đè mái dưới, kéo ra tận phía sau tạo thành căn lầu lớn nối liền với sân trời nhà sau.
Đây là một kiểu nhà độc nhất còn sót lại ở Hội An: “mái chồng mái trốn lầu”, là vì ngày xưa trong chế độ phong kiến dân thường không được xây nhà cao ở phía trước, và nhà phải thấp hơn kiệu quan, không được xây nhà cao tầng có lầu.
Ông Phan Ngọc Trâm, chủ nhân nhà cổ Đức An hiện tại, là hậu duệ đời thứ 6 sống ở ngôi nhà này cho biết: Dù năm nào ở đây cũng có lũ lụt và đã trải qua vài lần trùng tu nhưng nhà cổ Đức An vẫn giữ được gần như nguyên vẹn những giá trị văn hóa mà ông cha để lại. Hơn thế, nơi đây còn là một di tích lịch sử, ghi dấu ấn đất và người Hội An.
Với nét kiến trúc cổ kính và những giá trị lịch sử đặc biệt. Nhà cổ Đức An ở Hội An đã trở thành một địa điểm đón tiếp rất nhiều du khách đến tham quan mỗi ngày.
Viết bài: Trung Nguyễn
List Villa Hội An đẹp, giá tốt 2022
