Văn Miếu Huế – nơi thờ các vị Văn Thánh, địa điểm đáng để tham quan tại Huế
Bài viết thuộc danh mục:Huế
Nếu như ở Hà Nội có Văn Miếu Quốc Tử Giám – trường Đại học đầu tiên của Việt Nam. Thì ở Huế cũng có một Văn Miếu như thế, còn được biết đến với tên gọi khác là Văn Thánh Huế hay Văn Thánh Miếu. Đây là ngôi trường Đại học đầu tiên được xây dựng trên mảnh đất cố đô, xưa kia vốn rất nổi tiếng.
Ngày nay, Văn Miếu Huế ( Văn Thánh Miếu ) đã trở thành một điểm đến tham quan của các bạn trẻ yêu thích du lịch trong và ngoài nước. Đặc biệt là các bạn trẻ vào dịp thi cử là hay ghé địa địa này với mong muốn được lưu danh bảng vàng như những danh sĩ đã được khắc tên tại các bia Tiến sĩ.
Văn Miếu Huế ở đâu ?
Văn Miếu tọa lạc trên một quả đồi thấp, quay mặt về hướng Nam, nhìn ra sông Hương thơ mộng. Nằm trên đường Kinh Long, rất gần với trung tâm Thành Phố
Phía sau là làng quê với điệp trùng đồi núi, nơi đây thuộc địa phận thôn An Bình, làng An Ninh, phía Tây Kinh thành Huế. Chỉ cách Chùa Thiên Mụ khoảng 1km
Một nơi có khung cảnh hữu tình, vừa đẹp vừa cổ kính, đáng để bạn trải nghiệm một lần.
Bài viết hữu ích bạn đừng nên bỏ lỡ nha
Hướng dẫn cách di chuyển đến Văn Miếu Huế
Nếu từ trung tâm thành phố Huế bạn đi theo đường Kim Long hướng về Chùa Thiên Mụ. Và Văn Miếu Huế nằm ngay kế bên đó, chỉ cách chừng khoảng 1km, rất tiện đúng không nào.
Nếu bạn đang muốn kiếm một phương tiện di chuyển linh hoạt tại Huế, ngay bài viết bên dưới:
Lịch sử của Văn Thánh Miếu tại Huế
Đây là một công trình kiến trúc khá độc đáo được xây dựng dưới thời nhà Nguyễn và trở thành một di tích lịch sử có ý nghĩa đối với cố đô xưa.
Thuở xưa, khi các chúa Nguyễn mở mang khai phá phương Nam, Văn Miếu đầu tiên được thiết lập ở làng Triều Sơn. Đây được xem như Văn Miếu riêng của Đàng Trong, nhưng không rõ thời điểm xây dựng.
Đến năm 1770, dưới triều vua Nguyễn Phúc Khoát, Văn Miếu được dời đến xã Long Hồ.
Mãi đến năm 1808 dưới triều đại vua Gia Long, Văn Thánh Huế đã được xây dựng lại trên địa phận thôn An Bình, làng An Ninh, phía Tây Kinh thành Huế.
Xây dựng chính thức vào thời vua Gia Long
Văn Miếu Huế bắt đầu được chính thức cho xây dựng ở đường Văn Thánh, tọa lạc ở bên dòng sông Hương cho đến hiện tại với những nét kiến trúc uy nghiêm, đồ sộ. Ngôi miếu cũ ở xã Long Hồ vẫn được giữ lại để làm Khải Thánh Từ – nơi thờ cha mẹ của Khổng Tử.
Khi xây dựng Văn Miếu Huế, vua Gia Long ra lệnh làm các đồ tự khí mới để thờ, tượng thánh hiền được thay bằng bài vị bằng gỗ. Ở tất cả các địa phương nơi nào thờ Khổng Tử bằng hình tượng đều phải thay thế bằng bài vị mộc chủ, còn các tượng thì phải lựa chọn nơi sạch sẽ chôn đi.
Đây là một cách nhìn khá đặc biệt của triều Nguyễn, vì cho rằng thờ bằng hình tượng là thiếu trang trọng, thiếu lễ độ đối với người đã khuất. Cũng bởi vì thế mà không ngạc nhiên khi chúng ta thấy ở bàn thờ của các vua Nguyễn không hề thờ bằng hình tượng.
Các bậc Văn Thánh được tặc tên trên những tấm bia đá
Trong suốt thời vua Gia Long trị vì, chỉ tổ chức các kỳ thi hương, do vậy mà không có bia tiến sĩ được lập tại Văn Miếu. Phải đến khi vua Minh Mạng lên ngôi, bia tiến sĩ mới bắt đầu được dựng.
Ghé tới Văn Miếu Huế bạn sẽ bắt gặp những bia tiến sĩ trên lưng rùa. Các bia này chỉ bắt đầu được xây dựng từ thời vua Minh Mạng khi các khoa thi Hội được diễn ra. Còn trước đó, suốt thời Gia Long trị vì, triều đình nhà Nguyễn chỉ mở các khoa thi Hương nên không có tấm bia tiến sĩ nào được dựng ở Văn Miếu.
Từ năm 1831 đến năm 1919 lần lượt có tới hơn 30 tấm bia đá được dựng. Mỗi tấm bia đều khắc rõ tên tuổi, quê quán của 293 bậc tiến sĩ, trong đó bạn có thể dễ dàng nhận thấy có những tên tuổi nổi tiếng như Huỳnh Thúc Kháng, Phan Đình Phùng, Nguyễn Thượng Hiền, Tống Duy Tân, Nguyễn Khuyến…
Các bia tiến sĩ được dựng lên ở sân Văn Miếu từ năm 1831 cho đến khoa thi hội cuối cùng dưới thời vua Khải Định vào năm 1919 thì dừng lại.
Từ sau khi thiết lập, Văn Miếu Huế đã trải qua nhiều lần tu sửa, làm mới một số đồ thờ và xây dựng thêm một số công trình phụ vào các năm 1818, 1820, 1822, …,1895 và cuối cùng là năm 1903, dưới thời vua Thành Thái.
Công trình bị tàn phá bởi chiến tranh
Năm 1947, khi thực dân Pháp tái chiếm Huế, chúng đã tàn phá nơi này. Nhiều công trình, khuôn viên bên trong chỉ còn lại nền móng. Các bài vị thờ ở Văn Miếu được đưa về bảo quản tại chùa Thiên Mụ.
Trước đây, Văn Thánh Miếu có khoảng 20 công trình lớn như: Văn Miếu (điện thờ), Đông vu, Tây vu, Thần trù, Thần khố, Hữu Văn Đường, Duỵ Lễ Đường, nhà Thổ Công, Đại Thành Môn, Văn Miếu Môn, quan Đức Môn, Linh Tinh Môn, la thành, bến vua ngự… Tuy nhiên cho đến thời điểm hiện tại khu di tích này chỉ còn giữ được Đại Thành Môn, Nhà Bia và cổng Linh Tinh Môn.
Văn Miếu Huế đã có khoảng thời gian bị bỏ hoang và không có ai ghé qua. Một vài năm trở lại đây, nhiều du khách trong và ngoài nước đã tìm đến tham quan và chụp những bộ hình độc đáo, giúp cho nơi này được nhiều người biết tới hơn, trở thành một trong những điểm đến được nhiều người yêu thích trong quần thể di tích cố đô.
Khám phá nét kiến trúc của Văn Miếu Huế
Với bề dày lịch sử hàng trăm năm, Văn Miếu Huế ngày nay không còn giữ nguyên được những nét kiến trúc nổi bật như thời xa xưa. Tuy vậy, Văn Miếu vẫn được xem là một công trình kiến trúc có ý nghĩa, một biểu tượng của nền giáo dục Việt Nam, đánh dấu một thời hưng thịnh của Nho giáo triều Nguyễn.
Ngoài việc được xây dựng làm nơi để thờ Khổng Tử thì Văn Miếu còn là nơi thờ Tứ Phối: Nhan Tử, Tăng Tử, Tư Tử và Mạnh Tử, Thập Nhị Triết cùng với các bậc thánh hiền có công trong việc xây dựng và phát triển đạo Nho.
Trước cổng Văn Thánh (khu vực gần bờ sông) là cửa Linh Tinh Môn được xây dựng bốn trụ lớn bằng gạch, phía trên được trang trí pháp lam. Ở giữa được đề bốn chữ Hán: “Đạo Tại Lưỡng Gian” (đạo giữa trời đất); mặt sau đề bốn chữ Hán tương đương “Trác Việt Thiên Cổ” (vượt cao ngàn xưa).
Văn Thánh Miếu mang nét kiến trúc Cung Đình
Công trình kiến trúc tiêu biểu còn sót lại nơi đây và vẫn giữ nguyên được những nét nổi bật của kiến trúc cung đình ngày xưa đó là Cổng Đại Thành Môn. Cổng được xây dựng khá hoành tráng, thể hiện sự khéo léo, tài tình của những người thợ thời xưa. Những bức tường phủ đầy rêu phong, đôi chỗ không còn vẹn nguyên cùng với màu sắc mang đậm dấu ấn thời gian càng tăng nét cổ kính, uy nghiêm cho Cổng Đại Thành.
Từ cổng Đại Thành Môn nhìn vào bên trong, chính giữa Văn Miếu là Đại Thành Điện thờ Khổng Tử. Nơi đây là kiến trúc trọng yếu của Văn Miếu, được xây dựng trên một nền cao, dài khoảng 32m và rộng khoảng 25m. Ngôi điện được thiết kế theo đúng kiểu kiến trúc truyền thống trùng thiềm điệp ốc của Huế.
Phía trước điện Đại Thành dựng hai ngôi nhà đối diện nhau có tên gọi là Đông Vu và Tây Vu. Mỗi ngôi nhà đều có bảy gian để thờ thất thập nhị hiền và các tiên nho. Tuy nhiên nơi này đã bị tàn phá nặng nề.
Ngoài cổng Đại Thành Văn Miếu, bên trái có Hữu Văn Đường, bên phải có Dị Lễ Đường. Đây là các ngôi nhà kiểu một gian hai chái dùng để vua quan nghỉ chân sửa soạn lễ phục trước khi vào tế ở Miếu.
Bước qua Đại Thành Môn là đến sân Văn Thánh, tại sân Văn Thánh được thiết kế hai nhà bia. Bên phải là tấm bia khắc bài văn bia “Thánh Tổ Nhân Hoàng đế dụ: Cung giám bất đắc liệt tấn thân” (Thánh Tổ Nhân Hoàng đế (tức vua Minh Mạng) dụ về việc Thái Giám không được liệt vào hạng quan lại); Bên trái khắc bài văn bia “Hiến Tổ Chương Hoàng đế dụ: Ngoại thích bất đắc thân chính” (Hiến Tổ Chương Hoàng đế (tức vua Thiệu Trị) dụ về việc bà con bên ngoại của vua không được tham gia chính quyền).
Chiêm ngưỡng các giá trị văn hóa lịch sử
Bên cạnh Đại Thành Môn và 32 bia đá tiến sĩ thì một công trình kiến trúc vẫn còn sót lại cho đến ngày này chính là Linh Tinh Môn. Cửa Linh Tinh Môn hướng ra dòng sông Hương thơ mộng, được thiết kế bao gồm 4 trụ xây bằng gạch, phía bên trên được trang trí pháp lam vô cùng nổi bật và tinh xảo. Ở giữa có tấm biển, phần mặt trước được đề bốn chữ Hán “Đạo Tại Lưỡng Gian” (có nghĩa là đạo giữa trời đất), còn phần mặt sau đề bốn chữ đối ứng “Trác Việt Thiên Cổ” (có nghĩa là vượt cao ngàn xưa).
Trải qua nhiều biến cố của lịch sử, Văn Miếu Huế hiện nay đã bị tàn phá khá nặng nề, nhiều công trình đã không còn nguyên vẹn. Tuy nhiên, đây vẫn là một điểm tham quan, một công trình có ý nghĩa lịch sử, nhân văn cao cả, đánh dấu một thời kỳ hưng thịnh của Nho giáo nước nhà.
Vì vậy, nếu ghé thăm Văn Miếu chúng ta hãy là những du khách văn minh, có ý thức gìn giữ cho cái chung. Đừng vì thấy nơi đây khá hoang sơ mà tự ý khắc lên bia đá hay các công trình còn sót lại, làm ảnh hưởng đến tính thẩm mỹ cũng như giá trị lịch sử của Văn Miếu.
Đồng thời, khi tới tham quan bạn cũng không nên xả rác bừa bãi nhé, không chỉ ở Văn Miếu mà dù ở bất kì địa điểm tham quan nào chúng ta cũng cần ý thức được điều này. Hãy cùng chung tay bảo vệ những công trình kiến trúc có ý nghĩa quan trọng đối với lịch sử cố đô Huế cũng như lịch sử Việt Nam bạn nhé!
Văn Miếu Huế là di tích lịch sử quý giá, là niềm tự hào của người dân cố đô xưa và nay. Đồng thời, nó cũng là minh chứng cho truyền thống ưa chuộng văn tài, coi trọng tri thức và khuyến khích người hiếu học của ông cha ta từ ngàn xưa.
Nếu là người yêu thích tìm hiểu về lịch sử của các đời vua chúa Huế, hay thời lịch sử xa xưa, thì Văn Miếu Huế chính là một địa điểm tham quan ý nghĩa, thú vị và đầy tính nhân văn mà bạn không nên bỏ qua đấy nhé.
Viết bài: Trung Nguyễn
